a cura di Marco Forni

Omograf y omonims

Omograf dijen de na parola che à la medema grafia de n’autra; la doi paroles possa avëi n’autra pronunzia bosc cun /o/ ‘Küsse, baci’, bosc cun /ɔ/ ‘Wälder, boschi’; o jì a una cun la grafia y la pronunzia sciche col /ɔ/ ‘Hals, collo’ y col /ɔ/ ‘Hügel, collina’. Na parola che à la medema pronunzia de n’autra ie n omofon; la doi paroles possa jì a una cun la grafia, te chisc caji rujenons de omonims. Tl cajo de eh (interiezion) y é (1a pers. indicatif presënt dl verb avëi), al incontra, muda la grafia, ma la pronunzia resta unfat.
Omonims (dal grech homòs, ‘medemo’, y ònoma, ‘inuem’) ie doi o de plu paroles che à la medema forma ma n auter senificat. Chëstes ie n valguna paroles che à n raport / n liam de omonimia: ert ‘arte / Kunst’ y ert ‘difficile / schwierig’ , mustl ‘muschio / Moos’ y mustl ‘muscolo / Muskel’, pra ‘prato / Wiese’ y pra ‘presso’ / ‘bei’.
I omonims possen partì su te trëi grupes.
Omonims plëns
, ie chëla paroles che à la medema grafia de n’autra (omografs) y che vën pronunziedes unfat (omofons); de chësta sort ie la paroles repurtedes dessëura.
Omonims che ie mé omografs, paroles che à la medema grafia, ma che vën pronunziedes cun n auter azënt: cumpania ‘amica, Freundin’ / cumpania ‘compagnia, Gesellschaft’ restel (forma dl verb resté + pronom entlitich) y restel (cë de massaria); o canche l vocal o à n defrënt livel de giaurida: bosc ‘Küsse, baci’, bosc ‘Wälder, boschi’; mostra ‘Ausstellung’, mostra ‘Meisterin, maestra artigiana’.
Omonims che ie mé omofons, che ie paroles scrites autramënter, ma pronunziedes unfat, coche: a (preposizion) o à (forma dl verb avëi); eh (interiezion) y é (1a pers. indicatif presënt dl verb avëi).
N à omonimia canche doi o de plu paroles à urigin y senificat defrënc.
N à polisemia canche na parola à de plu senificac che partësc deberieda almanco na carateristica semantica. I senificac ie perchël liei tres parentela de senificat.

Omonimia o polisemia?
La paroles omonimiches vën cuncedes ite te n dizioner sciche ujes spartides y uniuna ie acumpanieda da n auter numer. Per ejëmpl:
lama1 la pert che taia de n curtel (dal franzëus lame)
lama2 pater budist (dal tibetan (b)lama ‘maester’)
lama3 tier rumient dl’Ande (dal spanuel che vën dal quechua llama)
La paroles polisemiches ie cuncedes ite sota na sëula usc y laite vënieles desferenziedes cun d’autri numeri.
Per ejëmpl per col ons: 1 collo/Hals 2 gola/Kehle 3 colletto/Kragen.